عوارض و درمان زخم بستر

بهبود هر بیمار با توجه به نوع بیماری، دارای بازه‌های زمانی متعددی است. اگر این بازه زمانی، طولانی مدت باشد و یک سری نکات ساده رعایت نشود، ممکن است بیماری‌های متعدد دیگری به سراغ بیمار موردنظر بیاید. این بیماری‌ها می‌توانند باعث آزار و اذیت بیمار شود. زخم بستر را میتوان از مهم‌ترین و شایع‌ترین این نوع بیماری‌ها دانست. درمان زخم بستر، فرآیندی سخت و پیچیده است که در این مقاله قصد داریم به طور کامل به آن بپردازیم.

تیم حرفه‌ای روماک سلامت، ازائه دهنده صفر تا صد تجهیزات و خدمات پرستاری در منزل است که تمرکز خود را بر روی آسایش و آرامش بیمار در خانه گذاشته است. این مجموعه برای آگاهی شما عزیزان، اقدام به تولید و نشر مقالات متعددی کرده که از میان آنها میتوان به مقاله زخم بستر اشاره کرد. در واقع مقاله حاضر، در ادامه مقاله یادشده نوشته شده و به درمان زخم بستر می‌پردازد.

همانطور که در مقاله زخم بستر اشاره کردیم، زخم بستر، آسیبی است که به پوست و بافت زیرین آن وارد می‌شود و زمانی ایجاد می شود که ناحیه‌ای از پوست تحت فشار طولانی قرار گیرد. این نوع از زخم که به “زخم فشاری” یا “زخم پوستی” نیز معروف است، اغلب روی پوستی ایجاد می‌شود که نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه را می‌پوشاند.

همواره این مثال معروف را به خاطر داریم که “پیشگیری بهتر از درمان است” اما گاهی اوقات، پیشگیری از بیماری موردنظر جواب نداده و فرد دچار بیماری می‌شود. زخم بستر نیز در گروه همین بیماری‌ها قرار می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم به پیچیدگی‌ها و درمان زخم بستر بپردازیم.

زخم بستر و عوارض آن

همانطور که در مقاله زخم بستر ذکر شد، سیستم‌های درجه‌بندی متعددی برای این نوع بیماری تعریف شده که معروف‌ترین آن، سیستم درجه‌بندی پانل مشاوره زخم بستر اروپایی (EPUAP) است. این سیستم، بیماری زخم فشاری را به ۴ درجه تقسیم می‌کند که در ادامه به طور خلاصه به آنها و همچنین درمان زخم بستر اشاره می‌کنیم:

• زخم بستر نوع اول: در این نوع زخم بستر، ناحیه آسیب دیده پوست تغییر رنگ می‌دهد. زخم بستر نوع اول، با وارد شدن فشار به آنها سفید نمی‌شود، پوست دست نخورده باقی می‌ماند و ممکن است درد یا خارش داشته باشد. همچنین پوست ممکن است گرم یا سفت به نظر برسد.

• زخم بستر نوع دوم: در زخم بستر نوع ۲، مقداری از سطح خارجی پوست (اپیدرم) یا لایه عمیق‌تر پوست (درم) آسیب دیده و منجر به از دست دادن پوست می‌شود. در این حالت، ظاهر زخم مانند زخم باز یا تاول است.
• زخم بستر نوع سوم: در زخم بستر درجه ۳، تمام لایه‌های پوست از بین می‌رود و به بافت‌های زیرین نیز آسیب می‌رسد. این نوع زخم، به شکل یک حفره عمیق دیده می‌شود که می‌تواند تا عضله و استخوان هم گسترش پیدا کند.
• زخم بستر نوع چهارم: در این حالت، پوست به شدت آسیب دیده و بافت‌های اطراف شروع به مردن می‌کنند. همچنین عضلات یا استخوان‌های زیرین ممکن است دچار آسیب شوند.

حتی اگر برای هر بیمار از بهترین مراقبت‌های پزشکی و پرستاری نیز استفاده کنیم، باز هم در زخم بسترهای نوع ۳ و ۴ ممکن است عوارضی ایجاد شود که کار درمان زخم بستر را با مشکل موجه می‌کند و برخی از آنها بسیار خطرناک می‌باشند. در ادامه مقاله به معرفی عوارض زخم بستر خواهیم پرداخت.

سلولیت

سلولیت همان سرایت عفونت از محل زخم بستر به لایه‌های عمیق‌تر پوست است. سلولیت باعث درد، قرمزی و تورم پوست می‌شود. برای درمان سلولیت باید یک دوره آنتی‌بیوتیک تحت نظر پزشک مصرف شود. در صورت عدم درمان سلولیت، خطر گسترش عفونت به خون یا استخوان یا مفصل زیرین وجود دارد. در موارد نادر که زخم بستر، قسمت تحتانی کمر، استخوان دم و ستون فقرات را درگیر می‌کند، می‌تواند به غشاهایی که ستون فقرات و مغز را احاطه کرده‌اند گسترش یابد که به بیماری مننژیت معروف است.

مسمومیت خون

مسمومیت خون در بیمارانی روی می‌دهد که دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشند. در این نوع بیماران، اگر زخم بستر عفونی شود، این خطر وجود دارد که عفونت به خون و سایر اندام‌های او سرایت کند که به سپتی سمی نیز شناخته می‌شود. در فرآیند درمان زخم بستر، در مواردی که مسمومیت خون بسیار جدی شود، آسیب به اندام‌های متعدد می‌تواند منجر به افت شدید فشار خون شود. این حالت که به شوک سپتیک نیز معروف است، می‌تواند بسیار کشنده باشد.

مسمومیت خون، از عوارض زخم بستر است که نیاز به درمان فوری دارد. بیمارانی که با مسمومیت خون مواجه می‌شوند، باید بی‌درنگ از خدمات ICU در منزل یا بیمارستان استفاده کنند. در طی درمان این بیماری در ICU، عملکردهای بدن می‌تواند در حالی که عفونت با آنتی بیوتیک‌ها یا داروهای ضد ویروسی درمان می‌شود، پشتیبانی شود.

عفونت استخوان و مفاصل

همانطور که در بخش سلولیت ذکر شد، عفونت زخم بستر می‌تواند از محل زخم به لایه‌های زیرین پوست و حتی استخوان‌ها برسد. عفونت‌های ذکرشده می‌توانند به غضروف، بافت و استخوان آسیب برسانند. همچنین این عفونت‌ها می‌توانند مفاصل و اندام‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. برای درمان این نوع از عوارض زخم بستر میتوان از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کرد. در موارد جدی این قسمت که با آنتی‌بیوتیک‌ها رفع نمی‌شود، نیاز است تا استخوان‌ها و مفاصل عفونی جراحی شوند.

فاشیت نکروزان

فاشیت نکروزان که معمولاً به عنوان باکتری “گوشت خوار” شناخته می‌شود، یک عفونت جدی پوستی است که باعث مرگ سریع بافت می‌شود. فاشیت نکروزان معمولا به دنبال ترومای پوستی و زخم جراحی در پرینه و اندام‌های تحتانی ایجاد می‌شود ولی می‌تواند در اثر عفونت‌های عمقی و بدخیمی نیز ایجاد شود. برای این عارضه، درمان اورژانسی لازم است که شامل ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها و جراحی بافت مرده می‌شد

قانقاریا یا گانگرن گازی

قانقاریا گازی، حالت جدی اما نادر عفونت است که زمانی رخ می‌دهد که زخم بستر با باکتری کلستریدیوم عفونی شود. باکتری‌ها در محیط‌هایی که اکسیژن کم یا اصلا وجود ندارد رشد می‌کنند. باکتری‌های یادشده، از خود گاز و سموم خطرناکی آزاد می‌کنند. علائم گانگرن گازی شامل درد شدید و تورم سریع پوست است.

گانگرن گازی نیاز به درمان فوری با برش، برداشت یا حذف یک بخش از بافت مرده یا عفونی دارد. در جدی ترین موارد این بیماری، ممکن است لازم باشد قسمت آسیب‌دیده بدن قطع شود تا از گسترش قانقاریا به بقیه بدن جلوگیری شود.

راه‌های درمان زخم بستر

راه‌های درمان زخم بستر متناسب با درجه زخم متفاوت است. گزینه‌های زیادی برای درمان این بیماری پیش روی شما وجود دارد که از مهم‌ترین آنها میتوان به تغییر مرتب وضعیت بدن یا استفاده از تشک‌ها و پانسمان‌های مخصوص برای کاهش فشار یا محافظت از پوست اشاره کرد. همانطور که در مقاله نیز بارها اشاره شد، برخی از عوارض زخم بستر، نیاز به جراحی قسمت عفونی یا مرده است.

تیم مراقبتی

زخم بستر، بیماری پیچیده‌ای است که عدم مراقبت مناسب از آن، مشکلات زیادی را برای شما به وجود می‌آورد. پس داشتن تیم مراقبت پزشکی مناسب می‌تواند از بسیاری از مشکلات پیشگیری کند. روماک سلامت، به عنوان برترین ارائه دهنده خدمات پرستاری و پزشکی در کشور، تیم حرفه‌ای و مجربی را برای مراقبت و درمان زخم بستر فراهم کرده است.

همانطور که اشاره شد، تیمی متشکل از انواع مختلف متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در این مجموعه گردآوری شده‌اند که شامل متخصصان زیر هستند:

• یک پرستار زنده ماندن بافت (پرستاری که در مراقبت و پیشگیری از زخم تخصص دارد)
• یک مددکار اجتماعی
• یک فیزیوتراپیست
• یک کاردرمانگر
• یک متخصص تغذیه
• متخصصان پزشکی و جراحی با تجربه در مدیریت زخم بستر

تغییر موقعیت و حالت بیمار

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در درمان زخم بستر باید به آن توجه کرد، خودداری کردن از وارد کردن فشار به نواحی آسیب‌پذیر به زخم بستر یا جایی که زخم بستر قبلاً ایجاد شده است، می‌باشد. حرکت دادن بیمار و تغییر مرتب موقعیت، به جلوگیری از ایجاد زخم بستر کمک می‌کند و فشار روی زخم‌های ایجاد شده را کاهش می‌دهد.

تیم حرفه‌ای روماک سلامت، پس از تکمیل ارزیابی ریسک، یک جدول زمانی برای تغییر موقعیت بیمار شما تهیه می‌کند. در این برنامه بیان شده که چند وقت یکبار، بیمار خود را جابه‌جا کنید. این جا‌به‌جایی ممکن است از ۱۵ دقیقه تا ۲ ساعت دارای تغییر باشد. همچنین مجموعه روماک سلامت در درمان زخم بستر، به شما در موارد زیر آموزش و مشاوره می‌دهد:

• تنظیم وضعیت صحیح نشستن و دراز کشیدن
• تعیین زمان حرکت یا جابه‌جایی
• نحوه حفظ وضعیت بدنی مناسب
• تجهیزات ویژه و نحوه استفاده از آنها

استفاده از تشک و کوسن مناسب

برای کاهش فشار بر روی قسمت‌های آسیب‌پذیر میتوان از طیف وسیعی از تشک‌ها و بالشتک‌ها استفاده کرد. مجموعه روماک سلامت در مورد انتخاب انواع تشک‌ها و کوسن‌ها نیز می‌تواند شما را یاری کند. افرادی که تصور می‌شود در معرض خطر ابتلا به زخم بستر هستند یا کسانی که از قبل زخم بستر درجه ۱ یا ۲ دارند، معمولاً از تشک فوم مخصوص طراحی‌شده بهره می‌برند که فشار وارده بر بدن آنها را کاهش می‌دهد.

افراد مبتلا به زخم پوستی درجه ۳ یا ۴، برای درمان زخم بستر، به تشک یا سیستم پیچیده‌تری نیاز دارند. به عنوان مثال، تشک‌هایی وجود دارند که می‌توانند به جریان ثابت هوا متصل شوند. این تشک‌ها که به طور خودکار تنظیم می شود، در صورت نیاز و لزوم می‌تواند فشار را کاهش دهد.

پانسمان

برای درمان زخم بستر میتوان از پانسمان‌ و باندهای مخصوص این کار استفاده کرد که روند بهبود را تسریع می‌کنند. از نمونه این پانسمان‌ها میتوان به پانسمان‌های هیدروکلوئیدی و پانسمان‌های آلژینات اشاره کرد:

• پانسمان‌های هیدروکلوئیدی: این پانسمان‌ها حاوی ژل ویژه‌ای هستند که رشد سلول‌های جدید پوست را در زخم تحریک می‌کند و در عین حال ناحیه سالم اطراف پوست را خشک نگه می‌دارد.
• پانسمان‌های آلژینات – این نوع از پانسمان‌ها از جلبک دریایی ساخته شده‌اند و حاوی سدیم و کلسیم هستند که برای تسریع روند بهبودی شناخته شده‌اند.

دبریدمان

در برخی نادر بیماری زخم بستر، ممکن است لازم باشد که بافت مرده از زخم برداشته شود تا به تحریک روند بهبودی کمک کند. این روش در پزشکی به عنوان دبریدمان شناخته می‌شود. اگر مقدار کمی از بافت مرده وجود داشته باشد، ممکن است بتوان آن را با استفاده از پانسمان جدا کرد اما اگر مقدار بافت مرده زیاد باشد، میتوان با تکنیک‌های زیر، از مقدار آنها کاست:

• پاکسازی و آبیاری تحت فشار: از بین بردن بافت‌های مرده با استفاده از جت‌های آب فشار بالا
• اولتراسوند: برداشت بافت مرده با استفاده از امواج انرژی با فرکانس پایین
• لیزر: بافت مرده با استفاده از پرتوهای متمرکز نور برداشته می‌شود.
• دبریدمان جراحی: برداشت بافت مرده با استفاده از ابزارهای جراحی مانند چاقوی جراحی و فورسپس

دیگر راه‌های درمان زخم بستر

علاوه بر راه‌های گفته شده، از راه‌های زیر نیز برای درمان زخم بستر در درجه‌های مختلف استفاده کرد:

• کرم‌ و پماد: آماده‌سازی‌های موضعی، مانند کرم‌ها و پمادها می‌توانند برای کمک به سرعت بخشیدن به روند بهبودی و جلوگیری از آسیب بیشتر بافت استفاده شوند.
• آنتی بیوتیک‌ها: به طور معمول برای بیماران دارای زخم بستر، آنتی‌بیوتیک تجویز نمی‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا برای درمان زخم بستر عفونی و جلوگیری از گسترش عفونت تجویز می‌شوند.
• تغذیه: برخی مکمل‌های غذایی مانند پروتئین، روی و ویتامین C در تسریع بهبود زخم موثر هستند. اگر رژیم غذایی شما، فاقد ویتامین‌ها و مواد معدنی یادشده باشد، ممکن است پوست شما در برابر ایجاد زخم بستر آسیب پذیرتر باشد. متخصصان تغذیه روماک سلامت می‌توانند شما را در این امر یاری نمایند.

کلام آخر

مدت زمان بستری شدن بیمار در بیمارستان یا منزل، با توجه به عوامل مختلفی می‌تواند کوتاه یا بلند باشد. اگر بازه زمانی بستری بیمار بیش از حد باشد و نکات بهداشتی مراقبت در این حین رعایت نشود، بیمار به عوارض و بیماری‌های دیگری همچون زخم بستر مبتلا می‌شود. همانطور که در مقاله‌های متعدد اشاره شد، زخم بستر، آسیبی است که به پوست و بافت زیرین آن وارد می‌شود و زمانی ایجاد می شود که ناحیه‌ای از پوست تحت فشار طولانی قرار گیرد.

این بیماری همانند بیماری‌های دیگر، دارای عوارض و راه‌های درمان زیادی است. از مهم‌ترین عوارض زخم بستر میتوان به سلولیت، مسمومیت خون، عفونت استخوان و مفاصل، فاشیت نکروزان و قانقاریا اشاره کرد. همچنین برای درمان زخم بستر میتوان از راه‌های زیادی همچون استفاده از تیم مراقبتی حرفه‌ای، تغییر موقعیت بیمار، بهره‌گیری از تشک مناسب، پانسمان، دبریدمان، استفاده از کرم و پماد و آنتی‌بیوتیک و همچنین تغذیه مناسب استفاده کرد.

تیم حرفه‌ای روماک سلامت در زمینه‌های پزشکی و پرستاری فعال است که از مهم‌ترین آنها میتوان به خدمات پرستاری در منزل اشاره کرد. در این راستا، مجموعه روماک سلامت اقدام به تولید و انتشار مقالات متعددی در این حوزه کرده تا سطح آگاهی هم‌وطنان عزیز از این خدمات را بالا ببرد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این مقالات می‌پردازیم:

پرستاری بیمار در منزل

نکات مهم در انتخاب بهترین خدمات پرستاری

پرستار سالمند در منزل و اصول آن

همچنین شما عزیزان با مراجعه به پیج اینستاگرام و کانال آپارات روماک سلامت می‌توانید از آخرین ویدیوها و اخبار این مجموعه باخبر شوید.