زخم بستر

زخم بستر، آسیبی است که به پوست و بافت زیرین آن وارد می‌شود و زمانی ایجاد می شود که ناحیه‌ای از پوست تحت فشار طولانی قرار گیرد. این نوع از زخم که به “زخم فشاری” یا “زخم پوستی” نیز معروف است، اغلب روی پوستی ایجاد می‌شود که نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه را می‌پوشاند. افرادی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند که شرایطی آنها را از تغییر وضعیت یا حرکت باز می‌دارد یا بیشتر وقت خود را روی تخت یا صندلی می‌گذرانند.

زمانی که فشار زیادی به ناحیه‌ای از پوست در مدت زمان کوتاهی وارد شود، زخم بستر ممکن است ایجاد شود. این بیماری ممکن است در طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شود. فشار اضافی باعث اختلال در جریان خون از طریق پوست شده و بدون خون رسانی، پوست آسیب دیده دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی می‌شود و همین امر باعث شروع تجزیه می‌شود. بیشتر زخم‌های یادشده با درمان بهبود می‌یابند اما برای برخی دیگر از آنها هرگز این اتفاق نمیفتد.

برای جلوگیری از این نوع زخم می‌توانید کارهای متعددی انجام دهید که قصد داریم در این مقاله به آنها بپردازیم. در صورت ایجاد این بیماری بر روی بدن خود یا هر یک از عزیزانتان، می‌توانید از خدمات پرستاری در منزل مجموعه روماک سلامت استفاده کنید. روماک سلامت به عنوان برترین ارائه‌دهنده خدمات و تجهیزات پزشکی و پرستاری در کشور، یکی از اصلی‌ترین اولویت‌ها و اهداف خود را به بخش پرستاری در منزل اختصاص داده است. در این مقاله سعی داریم به طور کامل به بحث زخم بستر، عوامل ایجاد آن و دیگر موضوعات مرتبط با آن بپردازیم.

چه عواملی باعث ایجاد زخم بستر می‌شوند؟

همانطور که ذکر شد، فشار بر روی پوست که باعث اختلال در خون‌رسانی شود، باعث ایجاد زخم بستر می‌شود. سه عامل اصلی که منجر به زخم بستر می شود عبارتند از:

• فشار: فشار مداوم بر هر قسمت از بدن می‌تواند جریان خون به بافت‌ها را کاهش دهد. جریان خون برای رساندن اکسیژن و سایر مواد مغذی به بافت‌ها ضروری است و بدون آن، پوست و بافت‌های اطراف آسیب دیده و ممکن است در طول زمان بمیرند. حرکات محدود می‌تواند پوست را مستعد آسیب ناشی از فشار کند. برای افراد با تحرک محدود، فشار در مناطقی اتفاق می‌افتد که به خوبی با ماهیچه یا چربی پوشانده نشده‌اند و روی استخوان قرار دارند.
• اصطکاک: اصطکاک زمانی رخ می‌دهد که پوست، روی لباس یا ملافه ساییده شود. این امر زمانی که پوست مرطوب باشد، آسیب وارده را بیشتر می‌کند.
• برش: زخم فشاری بر اثر برش زمانی اتفاق می‌افتد که نیروی کششی همچون تخت به سمت بالا بیاید اما بدن بیمار به سمت پایین حرکت کند. در این صورت پوست بدن بر روی تخت کشیده خواهد شد و به دلیل حساس بودن باعث ایجاد آسیب در ساختارهای داخلی آن می‌شود.

زخم بستر و شدت آن

قسمت‌هایی که توسط مقدار زیادی از چربی در بدن پوشیده نشده‌اند و مستقیماً با یک سطح نگهدارنده مانند تخت یا ویلچر در تماس هستند، شانس بیشتری برای مبتلا شدن به زخم بستر را دارا هستند. شانه‌ها، آرنج، پشت سر، لبه‌های گوش، زانو، مچ پا، پاشنه و انگشتان پا و ستون فقرات، اعضایی از بدن هستند که بیشتر در معرض خطر زخم بستر هستند. همچنین بیمارانی که از ویلچر استفاده می‌کنند در قسمت‌های باسن، پشت بازوها و پاها و همینطور پشت استخوان لگن دچار زخم بستر می‌شوند.

متخصصان مراقبت‌های بهداشتی از چندین سیستم درجه‌بندی برای توصیف شدت زخم بستر استفاده می‌کنند. متداول‌ترین سیستم درجه‌بندی، پانل مشاوره زخم بستر اروپایی (EPUAP) است. در این سیستم هر چه درجه زخم بالاتر باشد، آسیب پوست و بافت زیرین شدیدتر است.

• زخم بستر نوع اول: زخم فشاری درجه ۱، سطحی‌ترین نوع زخم بستر است. در این نوع زخم بستر، ناحیه آسیب دیده پوست تغییر رنگ می‌دهد. این تغییر رنگ در افراد سفیدپوست، قرمز و در افرادی با پوست تیره، بنفش یا آبی است. زخم بستر نوع اول، با وارد شدن فشار به آنها سفید نمی‌شود، پوست دست نخورده باقی می‌ماند و ممکن است درد یا خارش داشته باشد. همچنین پوست ممکن است گرم یا سفت به نظر برسد.

• زخم بستر نوع دوم: در زخم بستر نوع ۲، مقداری از سطح خارجی پوست (اپیدرم) یا لایه عمیق‌تر پوست (درم) آسیب دیده و منجر به از دست دادن پوست می‌شود. در این حالت، ظاهر زخم مانند زخم باز یا تاول است.
• زخم بستر نوع سوم: در زخم بستر درجه ۳، تمام لایه‌های پوست از بین می‌رود و به بافت‌های زیرین نیز آسیب می‌رسد. این نوع زخم، به شکل یک حفره عمیق دیده می‌شود که می‌تواند تا عضله و استخوان هم گسترش پیدا کند.

• زخم بستر نوع چهارم: زخم بستر نوع ۴، شدیدترین نوع زخم بستر است. در این حالت، پوست به شدت آسیب دیده و بافت‌های اطراف شروع به مردن می‌کنند. همچنین عضلات یا استخوان‌های زیرین ممکن است دچار آسیب شوند. افراد مبتلا به زخم بستر درجه ۴ در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت‌های خطرناک هستند.

تشخیص زخم بستر

این نوع از بیماری معمولاً با نگاه کردن به آن‌ها به راحتی تشخیص داده می‌شوند اما متخصصان بهداشت ترجیح می‌دهند قبل از اینکه چنین زخم‌هایی ایجاد شوند، از بروز آن‌ها جلوگیری کنند. به همین دلیل، ارزیابی خطر ابتلا به زخم‌ بستر در هر فرد بسیار مهم است. در فرآیند ارزیابی ریسک، به موارد زیر باید توجه کرد:

• وضعیت کلی سلامت: آیا مشکلات جسمی یا بیماری‌هایی دارید که ممکن است خطر زخم را افزایش دهند؟
• توانایی در حرکت: آیا می‌توانید به راحتی بدن خود را حرکت دهید یا دچار محدودیت‌هایی هستید؟
• مشکلاتی که ممکن است بر وضعیت بدن تأثیر بگذارند: مثلاً درد یا مشکلات استخوانی.
• علائم احتمالی عفونت: آیا نشانه‌هایی دارید که ممکن است به عفونت مرتبط باشد؟
• سلامت روان: استرس یا مشکلات روانی می‌توانند بر توانایی بدن در مقابله با فشار تاثیر بگذارند.
• سابقه زخم فشاری: آیا قبلاً زخم بستر داشته‌اید؟
• بی‌اختیاری ادرار یا روده: آیا مشکلی در کنترل ادرار یا مدفوع دارید که ممکن است پوست شما را تحریک کند؟
• رژیم غذایی: آیا تغذیه‌تان مناسب است و مواد مغذی کافی دریافت می‌کنید؟
• عملکرد سیستم گردش خون: آیا خون به خوبی در بدن شما جریان دارد؟

به عنوان بخشی از این ارزیابی، ممکن است نیاز به آزمایش خون و ادرار داشته باشید. آزمایش خون می‌تواند وضعیت کلی سلامت شما و مغذی بودن رژیم غذایی شما را مشخص کند. همچنین آزمایش ادرار می‌تواند عملکرد کلیه‌های شما و احتمال وجود عفونت در مجاری ادراری را بررسی کند که این موضوع در صورت داشتن بی‌اختیاری ادرار یا آسیب نخاعی بسیار حائز اهمیت است.

کلام آخر

در فرآیند بستری شدن بیمار در بیمارستان یا منزل، یکی از رایج‌ترین عواقب این خدمات، مبتلا شدن به بیماری زخم بستر است. این بیماری ممکن است بر اثر دلایل مختلفی به وجود آید که از مهم‌ترین آنها میتوان به فشار، اصطکاک و برش اشاره کرد. همچنین درجه‌بندی‌های مختلفی برای این نوع بیماری معرفی شده که هرکدام علائم مخصوص به خود را دارند.

در کلیه موارد، پیشگیری بهتر از درمان است. برای پیشگیری از بیماری زخم فشاری می‌توانید از فرآیند ارزیابی ریسک که در مقاله به آن اشاره شد، استفاده کنید. در مقاله‌ دیگری از مجموعه روماک سلامت، به ادامه موضوع این بیماری، عوارض و همچنین راه‌های درمان زخم بستر آن می‌پردازیم. همچنین تیم روماک سلامت، با بهره‌گیری از تجهیزات به‌روز و همکاری با متخصصان حرفه‌ای و ماهر پزشکی و پرستاری کشور، آماده کمک‌رسانی به شما عزیزان برای مواجه با بیماری زخم بستر و دیگر بیماری‌هاست.

تیم حرفه‌ای روماک سلامت در زمینه‌های پزشکی و پرستاری فعال است که از مهم‌ترین آنها میتوان به خدمات پرستاری در منزل اشاره کرد. در این راستا، مجموعه روماک سلامت اقدام به تولید و انتشار مقالات متعددی در این حوزه کرده تا سطح آگاهی هم‌وطنان عزیز از این خدمات را بالا ببرد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این مقالات می‌پردازیم:

پرستاری بیمار در منزل

نکات مهم در انتخاب بهترین خدمات پرستاری

پرستار سالمند در منزل و اصول آن

همچنین شما عزیزان با مراجعه به پیج اینستاگرام و کانال آپارات روماک سلامت می‌توانید از آخرین ویدیوها و اخبار این مجموعه باخبر شوید.